tag:blogger.com,1999:blog-43855098191735794492024-02-19T15:59:49.653+05:30the dreamerdreaming en route a better world...!durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.comBlogger72125tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-16144112526327438422018-11-16T19:26:00.000+05:302018-11-16T19:26:38.311+05:30Copyright Message<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div align="justify" style="font-family: georgia;">
<span style="color: #ff6600; font-size: 130%;">Please don't copy anything from this blog. This will be violation of copyright.Also, I appeal you all not to copy these as these are my feelings which have taken the form of poems...Would you like if someone imitates your feelings...?</span></div>
</div>
durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-3644325405523079472018-11-16T19:25:00.000+05:302018-11-16T19:25:23.427+05:30मैं क्यूँ लिखता हूँ...<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="color: white;"><br /></span>
<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>HI</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="false"
DefSemiHidden="false" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="371">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="header"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footer"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of figures"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope return"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="line number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="page number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of authorities"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="macro"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="toa heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Closing"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Message Header"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Salutation"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Date"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Block Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Hyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="FollowedHyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Document Map"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Plain Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="E-mail Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Top of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Bottom of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Acronym"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Cite"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Code"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Definition"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Keyboard"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Preformatted"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Sample"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Typewriter"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Variable"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Table"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation subject"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="No List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Contemporary"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Elegant"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Professional"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Balloon Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Theme"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" QFormat="true"
Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" QFormat="true"
Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" QFormat="true"
Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" QFormat="true"
Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" QFormat="true"
Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" QFormat="true"
Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="41" Name="Plain Table 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="42" Name="Plain Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="43" Name="Plain Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="44" Name="Plain Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="45" Name="Plain Table 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="40" Name="Grid Table Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 6"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin-top:0in;
mso-para-margin-right:0in;
mso-para-margin-bottom:8.0pt;
mso-para-margin-left:0in;
line-height:107%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Mangal;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="MsoNormal">
<span style="color: white;">‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैं क्यूँ लिखता हूँ’</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह प्रश्न भिन्न-भिन्न स्तरों पर उठ
सकता है। प्रथम और साधारणतम् स्तर पर दूसरे मुझसे यह प्रश्न कर सकते हैं</span>; <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दूसरे और व्यैक्तिक स्तर पर यह प्रश्न
मेरे अंतरमन द्वारा मुझसे किया जाता रहा है। अपेक्षाकृत कम नामचीन होने का एक लाभ
यह है कि मैं बाहरी दुनिया द्वारा इस प्रश्न के पूछे जाने से बहुधा बचा ही रहता
हॅूं। इसके लिए मैं तमाम सम्पादक गणों का शुक्रगुजार हॅूं...! रही बात इस प्रश्न
के दूसरे स्रोत की तो मेरा मन मुझसे अक्सर यह प्रश्न करता रहता है।</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरा मन मुझसे पूछता
रहता हैः ‘क्यूँ लिखते हो तुम एक ऐसे युग में जहॉं तुम्हें जानने वाला</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम्हें पढ़ने वाला कोई नहीं...</span>?’
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तत्क्षण एक उत्तर कौंधता है मन मेंः
‘मुझे तो कोई जानने वाला भी नहीं है तो क्या मैं जीना छोड़ दॅूं...!’</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">किसी घटना के बारे
में कुछ कहने से पहले उसके उत्पन्न होने की परिस्थितियों पर एक नजर डालना
श्रेयस्कर रहता है। मेरा लेखन कम-से-कम मेरे लिए तो एक घटना है ही (किसी की नजर
में यह दुर्घटना भी हो सकती है...!) पढ़ने का शौक बचपन से रहा मुझे और इसका पूरा
श्रेय मेरी मॉं को जाता है जिन्होंने मुझे नंदन तथा वीर बालक से कहानियॉं
सुना-सुना कर बड़ा किया। चूंकि मॉं को घर के सारे काम भी देखने होते थे अतः मैंने
कहानियों की लालच में उस उम्र में पढ़ना सीख लिया जब बाकी बच्चे वर्णमाला का अभ्यास
कर रहे होते हैं। मेरे मॅंझले भाई को चित्रकथाएं पढ़ने का बहुत शौक था सो मुझे
इंद्रजाल कामिक्स (फैंटम, बहादुर, और मैन्डे्क) तथा अमर चित्रकथाएं बहुतायत से
मिलती रहीं। इन सारी किताबों में एक चीज समान थीः अन्याय के विरुद्ध संघर्श...!
मेरे बालमन पर एक गहरी छाप छोड़ी इन जॉंबाज कथानायकों ने। मन में एक विश्वास पनपता
गया कि अगर दुनिया में बुरे लोग हैं तो इनसे लड़ने वाले अच्छे लोग भी हैं...जीवन का
सही अर्थ दूसरे के चेहरे पर मुस्कान देखना भी हो सकता है...! मुझे याद आता है कि
कक्षा </span>7-8<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> तक पहुँचते-पहुँचते
मैंने अपने भाइयों के कोर्स की अधिकांश पुस्तकों का अनधिकार रसास्वादन कर लिया था
जिनमें साहित्य से लेकर मनोविज्ञान तक शामिल था। मैंने जब पहली बार ‘नमक का दरोगा’
व ‘हार की जीत’ पढ़ी थी तो अंत में मेरी ऑंखों में ऑंसू आ गए थे इसके नायक की
सत्यनिष्ठा पर विचार करके और यह कम उम्र का बचकानापन न था क्यॅूंकि यह सिलसिला आज
भी बदस्तूर जारी है। मेरी नजर में यह एक कालजयी कहानी की पहचान है।</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरे लेखन के
प्रारम्भ के विशय में कुछ रोचक यादें हैं मेरे पास। मुझे याद है कि कक्षा </span>7-8<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> में मैं जासूसी उपन्यासों से प्रेरित
हो एक बाल-जासूसी उपन्यास की रचना करने लगा था। इसकी रचना का समय भी बड़ा मजेदार
थाः दो पीरियड के बीच शिक्षक के क्लास में आने का अंतराल और रही बात इसकी
लोकप्रियता की तो इतना कहना ही पर्याप्त होगा कि इसके लेखन हेतु पेज मुझे साथी
छात्रों से प्राप्त होते थे</span>; <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बदले
में मुझे इन साथियों को इसका प्रथम वाचन का अधिकार देना होता था। जोरदार जासूसी
उपन्यास लिखा जा रहा था कि अचानक किसी ने इसकी पाण्डुलिपि पर ही हाथ साफ कर दिया।
जासूस महोदय खुद का पता न लगा सके और आर्थर कॉनन डायल को एक सशक्त प्रतिद्वन्दी
मिलते-मिलते रह गया...! इस दौरान मेरे हिन्दी शिक्षक ने बहुत-से प्रयास किए मुझे
कविता लिखने के लिए प्रेरित करने हेतु किन्तु वे सभी प्रयास वैसे ही विफल रहे जैसे
बांझ औरत की पुत्रेच्छा। तब किसे पता था कि एक वर्ष बाद यही लड़का कविताएं
सुना-सुना कर पुरे नवोदय को बोर कर देगा। नवोदय-मड़ियाहॅूं में तीन पी</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> जी</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> टी</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> शिक्षकों आर</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> पी</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> सिंह</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एस</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> के</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> त्यागी व बी</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> सी</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> पन्त का आना मेरे जीवन का एक अत्यन्त
महत्वपूर्ण मोड़ रहाः इस गुरुत्रयी ने मेरे लिए ज्ञान के अद्भुत संसार के द्वार खोल
दिए। जाने कितने प्रयासों के बावजूद बन्द मेरी रचनाधर्मिता के द्वार चरमराकर खुल
गए...परिस्थिति की विद्रूपता कभी भी स्वीकार्य न रही मुझे और क्या आश्चर्य था कि
मेरी दूसरी कविता एक व्यंग्य थी देश में व्याप्त भ्रष्टाचार के उपर । मुझे पूरा
विश्वास है कि मेरी कविता यात्रा की शुरुआत आर</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> पी</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> सिंह सर की प्रगतिवादी कविताओं से
प्रभावित होकर हुई वरना रीतिकाल के प्रशंसक अन्य शिक्षक मेरी काव्य-प्रतिभा का
प्रस्फुटन करवाने में सर्वथा असफल रहे थे।</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुझ पर अपने साहित्यक
गुरु श्री आर</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> पी</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> सिंह सर का एक और प्रभाव पड़ा और वह था
छपासपीड़ा से कोई वास्ता न होना। उन्होंने मुझसे कहा थाः वही लिखना जो स्वयं महसूस
करना</span>; <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कभी छपने के लिए
लेखनी को बेचना मत। मैंने भी कभी समझौता नहीं किया अपने लेखन में...वही लिखा जो
मुझे सत्य लगा। इस सम्बन्ध में एक मजेदार वाकया याद आता है मुझेः मैं बी</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ए</span>0<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> द्वितीय वर्ष में था शायद। एक साहित्यकार
मिले गंगा प्रसाद शर्मा जी। उन्होंने मुझे प्रेरित किया किसी स्थानीय अखबार में
कॉलम लिखने के लिए। सो मैंने अपनी चिरसंगिनी साइकिल देवी की सवारी गाठी और जा पहुँचा
</span>18<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> किलोमीटर दूर जौनपुर
शहर स्थित एक अखबार के दफ्तर में। वहॉं सम्पादक महोदय किसी डेयरी वाले को धमका रहे
थे कि वह उन्हें विज्ञापन नहीं देगा तो वो उसकी ‘पोल’ खोल देंगे समाचार पत्र में।
उससे निपट कर उन्होंने मेरी तरफ कृपा दृष्टि फेरी। मैं कुछ रचनाएं साथ ले गया था
जिनमें से एक थी अज्ञेय की कविता ‘सॉंप के प्रति’ की पैरोडी जो मैंने चारा घोटाले
के नायक के लिए लिखी थी। वह उन्हें बहुत पसन्द आयी और मुझे तत्काल दैनिक कॉलम
लिखने का जिम्मा सौंप दिया। मैंने विनम्र भाव से पूछा कि महोदय मैं अभी विद्यार्थी
हॅूं</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अगर आप मुझे कुछ
पारिश्रमिक दे सकें मेरी रोज की मेहनत का तो मैं कृतार्थ होउंगा। उनका उत्तर बहुत
ही चौंकाने वाला थाः अगर मैं इसके पैसे दूंगा तो कॉलम पर नाम किसी और का दिया
जायेगा...! मैं अवाक रह गया पर मेरे अंदर बैठे विद्रोही मन ने इस सारी स्थिति की विद्रूपता
को देख चन्द पंक्तियॉं रच डालींः </span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;">‘‘ <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">देख
मेरी रचना को सत्वर </span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">गदगद संपादक ने
बैठाया</span>,</span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कॉलम दॅूंगा एक तुम्हें
मैं</span>, </span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सब्जबाग मुझको
दिखलाया</span>;</span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पारिश्रमिक के नाम पर
झिड़क दिखाया द्वार</span>,</span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अच्छी-भली जिन्दगी थी
क्यॅूं कर डाली बेकार...!</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इधर-उधर भेजी थीं जो </span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">रचनाएं आईं वापस फिर
से</span>,</span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इस चक्कर में चिन्तन
करके </span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बाल उड़ गए सारे सिर
के</span>;</span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्षीण हुई नयनन् की
ज्योति</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">चढ़ गया चष्मा यार...</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अच्छी-भली जिन्दगी थी
क्यॅूं बन गए हम लिख्खाड़...!’’</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैं उलटे पॉंव लौट
आया। लगभग एक वर्ष पश्चात वही सम्पादक महोदय मेरे समाचार छाप रहे थे...! यह मेरा
पहला अनुभव था साहित्य के बिकाऊ बाजारवाद पर विजय की।</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वर्तमान समय में एक
विशिष्ट प्रकार की कहानियॉं बहुधा पढ़ने को मिल जाती हैं जिनमें पात्रों की
प्रेम<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>लीला का वर्णन अत्यन्त तन्मयता से
किया होता है...‘उह..आह..आउच..’की आवाजों के साथ। ऐसी कम-से-कम एक कहानी लिखना
प्रत्येक नवोदित लेखक की प्रतिभा की कसौटी (और आगे बढ़ने का सहज मार्ग...!) बन गया
है। और मजा तो तब आता है कि जब पुरानी पीढ़ी के महामहोपाध्याय लोग इन पर विशद्
चर्चा कर ऐसे लेखकों को पुरस्कार देते हैं। प्रेम और इससे जुड़ी समस्याएं
साहित्यकारों को सदैव से आकर्षित करती रही हैं किन्तु क्या इनका वर्णन
‘उह..आह..आउच..’ के बिना नहीं हो सकता...</span>? ‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नारी-विमर्ष’ के नाम पर नारी के कपड़े
उतरना साहित्यक पोर्नोग्राफी से अधिक क्या है...</span>? ‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उह..आह..आउच..’ वाला यह साहित्य व ‘नारी
विमर्ष’ समाज को क्या राह दिखायेगा यह विचारणीय है। यह </span><span style="font-family: "Aduren",sans-serif; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Aduren;">art for art's sake</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">
के लिहाज से तो शायद युक्तिसंगत मान भी लिया जाए (हालांकि यहॉं भी कला में नग्नता
की सीमा का प्रश्न उठ खड़ा होगा) </span><span style="font-family: "Aduren",sans-serif; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Aduren;">art for life's sake</span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> से तो यह कोसों दूर है। यहॉं प्रश्न यह
नहीं है कि इन दोनों में से कौन-सा सही है और कौन-सा गलत</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अपितु यह है कि किसकी आवश्यकता अधिक है।
किसी भी विचार</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कार्य
का सही-गलत होना उस देश-काल की परिस्थिति पर भी निर्भर करता है और वर्तमान समय को
दृष्टिगत् करने पर ऐसी रचनाओं की बाढ़ पर प्रश्नचिन्ह लग सकता है। वर्तमान समय की
एक मूलभूत समस्या कम-से-कम मेरे अनुसार भ्रष्टाचार है...जीवन के प्रत्येक पहलू को
आच्छादित करता ‘शेषनाग-सा भ्रष्टाचार’<a href="https://www.blogger.com/blogger.g?blogID=4385509819173579449#_ftn1" name="_ftnref1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">[1]</span></span></span></span></a>
। सदैव से कवि व लेखकों को समाज के बुद्धिजीवी वर्ग में गिना जाता रहा है और उनसे
यह अपेक्षा की जाती रही है कि वे समाज को राह दिखाएं। ‘साहित्य समाज का दर्पण है’
इस उक्ति पर विचार करने की आवश्यकता है। दर्पण के रूप में साह्रित्य दो प्रकार से
कार्य करता हैः प्रथम</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह
समाज में हो रही घटनाओं को ज्यॅूं का त्यॅूं प्रतिबिम्बत कर देता है। द्वितीय</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह समाज के लिए भविष्य-दर्पण का भी
कार्य करता है...यह आने वाले समय और जो आदर्श रूप में आना चाहिए</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उनका एक चित्र उपस्थित करता है। समाज को
राह दिखाना साहित्यकार <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>का गुरुतर
कर्त्तव्य है जिससे मुँह मोड़ना किसी भी हाल में श्रेयस्कर न होगा।<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक दृष्टि अपनी
रचना-प्रक्रिया पर भी डाल लॅूं। जब कुछ ऐसा देखता हॅूं जिसे मेरा मन स्वीकार नहीं
कर पाता तो एक प्राणबीज पड़ जाता है अंतर्मन मेंः विचार मंथन चलता रहता है और यह
बीज निरंतर बड़ा आकार लेता रहता है और एक दिन वह समय भी आता है जब रचना उसी प्रकार
छटपटाती है बाहर आने के लिए जिस प्रकार गर्भस्थ शिशु...प्रसवपीड़ा से निवृति रचना
को मूर्त रूप देने पर ही मिलती है। मेरी लिखी पहली कहानी ‘‘हरिजन एक्ट’’<a href="https://www.blogger.com/blogger.g?blogID=4385509819173579449#_ftn2" name="_ftnref2" style="mso-footnote-id: ftn2;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">[2]</span></span></span></span></a>
विरोध का एक स्वर है किसी सही कानून के दुरुपयोग के खिलाफ। ‘‘सच और मैं’’<a href="https://www.blogger.com/blogger.g?blogID=4385509819173579449#_ftn3" name="_ftnref3" style="mso-footnote-id: ftn3;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">[3]</span></span></span></span></a>
ग्रेजुएशन के दौरान कॉलेज में घटी एक शर्मनाक घटना के विरोध में उठा स्वर था।
‘कथादेश’ के अगस्त </span>2008<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">
अंक में प्रकाशित कहानी ‘‘घेरे’’ की कथावस्तु किसी ऐसे ही पात्र की कहानी है जो
तथाकथित ‘मुख्य धारा’ से निरंतर कटता जा रहा है। इसका विचार मन में काफी पहले ही
जन्म ले चुका था परन्तु रचना अंतर्मन में कहीं आकार लेती रही एक दीर्घ अवधि तक।</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वर्तमान समाज एक बहुत
ही खतरनाक दौर से गुजर रहा है। यह दौर है मूल्यों के संकट का...मूल्यों पर संकट
का। अव्वल तो लोगों के पास जीवन-मूल्य रहे ही नहीं अगली पीढ़ी को देने के लिए और
जिनके पास हैं भी वो खुद संशयग्रस्त हैं कि क्या ये जीवन-मूल्य आज के दौर में किसी
काम के भी हैं अथवा नहीं...! समाज की नींव बनाने वाले शिक्षक वर्ग की नींव आज
स्वयं हिली हुई है। जिनके घर की नींव रेत में घंसी हुई है उनसे क्या आशा शरण की...</span>?
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अब तो आश्चर्य होता है कि यह वही देश है
क्या जहॉं वशिष्ठ जैसे गुरु हुए थे...! ऐसे नाजुक दौर में साहित्यकार का दायित्व
और भी गुरुतर हो जाता है...समाज को सही दिशा दिखाने का उत्तरदायित्व साहित्यकार के
ही ऊपर आता है। मुझे एक कहानी स्मरण हो आई हैः एक गॉंव में एक तालाब को दूध से
भरने की बात तय हुई। प्रत्येक गॉंववासी को एक-एक लोटा दूध तालाब में डालने को कहा
गया। हर किसी ने एक लोटा पानी डालकर अपने कर्त्तव्य की इतिश्री कर ली कि दूसरे तो
दूध डालेंगे ही</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक
मेरे न डालने से क्या फर्क पड़ेगा। नतीजा ये रहा कि तालाब दूध की जगह पानी से लबालब
भर गया और दूध की एक बूँद भी न पड़ सकी उसमें। कुछ-कुछ ऐसी ही हालत आज साहित्यकारों
की हो गयी है...हर कोई सोचता है कि मूल्यों</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> आदर्शों की बात तो दूसरे कर ही लेंगे</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लाओ मैं अपना लाभ तो ले ही लॅूं। एक दिन
साहित्य भी ऐन्द्रिक सुख देने वाले ‘उह..आह..आउच..’ छाप रचनाओं से भर जायेगा और
हमारे अपने बच्चे भी इसी का रसास्वादन करेंगे। आप यह पूछ सकते हैं कि भाई एक आपके
लेखन से कौन-सी क्रान्ति आ जाने वाली है तो मैं यही कहॅूंगा कि मुझे प्रसन्नता है
कि मैंने ‘तालाब’ में दूध डाला है पानी नहीं भले ही इसका परिमाण कितना ही न्यून
क्यॅूं न हो। एक ऐसे समय में जब लोग यह तर्क देते हों कि भ्रष्टाचार से विकास होता
है</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">भ्रष्टाचार के खिलाफ
लिखना जरूरी है। </span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुझे ऐसा लगता है कि
मैंने विचार रूपी एक अग्निस्फुलिंग उछाल दिया है समाज में...अब जिस दिए में
स्नेहासिक्त बाती होगी</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वह
प्रज्ज्वलित हो सकेगा</span>; <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जिस
हृदय में बारूद का ढ़ेर होगा</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वह
विस्फोट कर सकेगा। शायद ये छोटे-छोटे प्रयास समाज की विद्रूपता को दूर कर सकें।
संभवतः लोग इन विचारों पर हॅंसेंगे और इसे ‘टिटिहरी प्रयास’ की संज्ञा दें परन्तु
मैं इसे ‘रामसेतु’ निमार्ण में गिलहरी का योगदान कहॅूंगा। पहले मुझे भी कभी-कभी
लगता था कि सच को पसन्द करने वाले अब शायद नहीं रहे दुनिया में किन्तु जब मेरी
प्रथम प्रकाशित कहानी ‘‘लंगड़ा अमरत्व’’<a href="https://www.blogger.com/blogger.g?blogID=4385509819173579449#_ftn4" name="_ftnref4" style="mso-footnote-id: ftn4;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">[4]</span></span></span></span></a><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>पर मुझे बुद्धिजीवी वर्ग की जबरदस्त सकारात्मक
प्रतिक्रिया मिली तो लगा कि मैं उतना अकेला भी नहीं जितना समझता हॅूं। निःसंदेह सच
को पसन्द करना एक बात है और सच का पक्षधर होना दूसरी। किन्तु जो सच को पसन्द करता
है उसे सत्य का पक्षधर होने के लिए भी शायद राजी किया जा सके।<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक बात स्पष्ट कर
दॅूंः मैं साहित्य के किसी भी ‘वाद’ में स्वयं को शामिल नहीं कर पाता। मेरी दृश्टि
में मानवमात्र का कल्याण सर्वोच्च साध्य है। अतः यदि ‘वाद’ का लेबल लगाना आवश्यक
ही है तो मैं स्वयं को मानवतावादी कहना पसन्द करूँगा। मानव से बढ़कर कुछ भी नहीं है
मेरे लिए। मेरी विचारधारा के अपने खतरे हैं। सबसे बड़ा खतरा है साहित्यक समुदाय की
उपेक्षा व नाराजगी। चॅूंकि ‘उह..आह..आउच..’ और ‘नारी के कपड़ा उतार विमर्ष’ को
समर्थन देने वाले सम्पादक बहुसंख्य है अतः प्रकाशनहीनता का खतरा अवश्यम्भावी है।
किन्तु धारा के विरुद्ध चलने का अपना ही एक आनन्द है। मुझे लगता है कि मेरे अंदर
दो मन हैं</span>; <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक जो वतर्मान
व्यवस्था और समाज की विसंगतियों से परेशान है और दूसरा जो आदर्शों पर चलने वाला</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अत्यन्त र्निभीक मन है। बहुधा मेरा पहला
मन थक जाता है समाज से लड़ते-लड़ते और खासकर एक ऐसी लड़ाई लड़ते जिसे वह रोज थोड़ा-थोड़ा
करके हार रहा है। हताश हो यह पहला मन शक्तिपूजा के खिन्नचित्त राम की भांति कह
उठता हैः</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अन्याय
जिधर है शक्ति उधर...आया न समझ में यह दैवी विधान</span>;</span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">रावण</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अधर्मरत् भी</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अपना</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैं हुआ अपर-’’ </span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">किन्तु ठीक उस पल जब
मैं थककर मैदान छोड़ने की सोचने लगता हॅूं मेरा दूसरा मन ललकार उठता है। यह कुछ
वैसी-ही स्थिति होती है जैसी ‘शक्तिपूजा’<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>के दृढ़प्रतिज्ञ राम की थीः </span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;">‘‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वह
एक और मन रहा राम का जो न थका</span>;</span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जो नहीं जानता दैन्य</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नहीं जानता विनय’’</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<span style="color: white;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और मैं दोगुने उत्साह
के साथ फिर लग जाता हॅूं अपने संघर्ष में। मैं चल रहा हॅूं उस राह पर जो मुझे
बेहतर लग रही है। आशा है कि समानधर्मा सहचर मिलेंगे राह में किन्तु अगर अकेले भी
चलना पड़े तो किसी भी प्रकार का पछतावा नहीं होगा और न ही किसी और को होना चाहिए।
मैं अपनी बात का समापन राबर्ट ब्राउनिंग की पंक्तियों के साथ करना चाहॅूगाः</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal" style="mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify; text-autospace: none;">
<span style="color: white;"><span style="font-family: "Book Antiqua",serif; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Arial;">“Two roads diverged in a wood, and I</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal" style="mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify; text-autospace: none;">
<span style="color: white;"><span style="font-family: "Book Antiqua",serif; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Arial;">I took the one less traveled by;</span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal" style="mso-layout-grid-align: none; mso-pagination: none; text-align: justify; text-autospace: none;">
<span style="color: white;"><span style="font-family: "Book Antiqua",serif; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Arial;">And that has made all the difference”</span><span style="font-family: "Book Antiqua",serif; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: Aduren;"></span></span></div>
<span style="color: white;">
</span><div class="MsoNormal">
<br /></div>
<span style="color: white;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दुर्गेश विप्लव</span></span>
<div style="mso-element: footnote-list;">
<br clear="all" />
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<div id="ftn1" style="mso-element: footnote;">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="https://www.blogger.com/blogger.g?blogID=4385509819173579449#_ftnref1" name="_ftn1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-size: 9.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">[1]</span></span></span></span></a>
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मेरी एक कविता से: </span><span class="MsoHyperlink"><span style="font-family: "Trebuchet MS",sans-serif; mso-bidi-font-family: "Trebuchet MS";"><a href="http://www.durgesh-the-dreamer.blogspot.com/"><span style="mso-bidi-font-family: "Trebuchet MS";">www.durgesh-the-dreamer.blogspot.com</span></a></span></span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">
पर उपलब्ध।</span></div>
</div>
<div id="ftn2" style="mso-element: footnote;">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="https://www.blogger.com/blogger.g?blogID=4385509819173579449#_ftnref2" name="_ftn2" style="mso-footnote-id: ftn2;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-size: 9.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">[2]</span></span></span></span></a>
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अप्रकाशित (इसने मेरे जनपद के कहानी प्रतियोगिता में प्रथम
पुरस्कार जीता था)</span></div>
</div>
<div id="ftn3" style="mso-element: footnote;">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="https://www.blogger.com/blogger.g?blogID=4385509819173579449#_ftnref3" name="_ftn3" style="mso-footnote-id: ftn3;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-size: 9.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">[3]</span></span></span></span></a>
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अमर उजाला’ </span>30
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जनवरी</span>, 1998, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पृश्ठ </span>4 <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">में
प्रकाशित। यह कविता मेरे ब्लाग: </span><span class="MsoHyperlink"><span style="font-family: "Trebuchet MS",sans-serif; mso-bidi-font-family: "Trebuchet MS";"><a href="http://www.durgesh-the-dreamer.blogspot.com/"><span style="mso-bidi-font-family: "Trebuchet MS";">www.durgesh-the-dreamer.blogspot.com</span></a></span></span><span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">
पर उपलब्ध है।</span></div>
</div>
<div id="ftn4" style="mso-element: footnote;">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="https://www.blogger.com/blogger.g?blogID=4385509819173579449#_ftnref4" name="_ftn4" style="mso-footnote-id: ftn4;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-font-size: 9.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US;">[4]</span></span></span></span></a>
‘<span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दैनिक जागरण’ </span>10 <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फरवरी</span>, 2006, <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पृष्ठ
</span>12 <span lang="HI" style="font-family: "Mangal",serif; font-size: 9.0pt; mso-ansi-font-size: 10.0pt; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">में प्रकाशित।</span></div>
</div>
</div>
</div>
durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-52480624112104683192014-01-26T16:38:00.000+05:302014-01-26T16:38:08.712+05:30जीवन तू क्या है...<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>HI</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin-top:0in;
mso-para-margin-right:0in;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0in;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Mangal;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-bidi-language:AR-SA;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कल मैंने पूछा,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जीवन तू क्या है:</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बेफिक्री मेरे बचपन
की,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मस्ती मेरे यौवन की,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">या आँख में बसा </span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">धूआँ है;</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जीवन तू क्या है---</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मिलन की ख़ुशी,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बिछडन का दुःख,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">या बस साथ चलने का </span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मजा है;</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जीवन तू क्या है---</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दौलत का उन्माद,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">खिन्नता अभावों की,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">या एक फकीराना </span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">अदा है;</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जीवन तू क्या है---</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">हौले-से पास के</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">मुझको गले लगा के,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जीवन यूँ मुस्कराया</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">और भेद ये बताया:</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">जीवन का राज ये है </span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">बस हँस के जिए जाओ,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">राहों में जो भी
मिलता </span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">उसको गले लगाओ,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कुछ कर सको तो कर दो</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">दुनिया किसी की
रौशन,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">यदि कर सको तो कर दो
</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">तन-मन किसी पर
अर्पण; </span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">इतना ही तो है जीना </span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">कि हर कोई हो
जिन्दा,</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">छोड़ें जहाँ ये जिस
दिन</span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">करें मौत को
शर्मिन्दा... </span><span style="mso-bidi-language: HI;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal;">
<span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div>
</div>
durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-46354138602916715382012-08-07T19:38:00.000+05:302012-08-07T19:44:19.050+05:30भगवान, लोकतंत्र और दूध<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
आज मुझे इन्टरनेट पर मेरी लिखी एक कहानी की लिंक मिली. ये कहानी गणेश जी के दूध पीने की घटना को नेपथ्य में लेकर चलती है. मूल रूप से ये कहानी अप्रैल, २००८ में सृजनगाथा में प्रकाशित हुई थी. लिंक ये रही :<br />
<br />
यहीं देखें:<br />
<b><a href="http://www.srijangatha.com/Kahani1_Apr2K8">भगवान, लोकतंत्र और दूध </a></b><br />
<br />
सृजनगाथा पर देखें:<br />
<b><a href="http://www.srijangatha.com/Kahani1_Apr2K8" target="_blank">भगवान, लोकतंत्र और दूध </a></b><br />
<br />
आप सबकी प्रतिक्रिया की प्रतीक्षा रहेगी...</div>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-57172898062907286652012-05-12T15:56:00.002+05:302012-05-12T15:56:52.225+05:30<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: left;">
कल दिनांक 11 मई को मंटो का जन्मदिन था. जी हाँ, मैं महान अफसानानिगार सदाअत हसन मंटो की बात रहा हूँ। 1912 में अविभाजित पंजाब के समराला गाँव में उनका जन्म हुआ था. कल अखबार में देखा तो मिला की उनके गाँव में बस एक छोटा-सा पुस्तकालय उनके नाम पर बना है. एक कमरे के इस पुस्तकालय में कुल जमा दो पुस्तकें हैं मंटो साहब की...! वाह रे भारत! जनता के पैसे से नेता लोग अपने स्मारक और बुत तो </div>
<div style="text-align: left;">
बनवा सकते हैं पर एक लेखक का और क्या हस्र हो सकता है...?</div>
</div>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-49430021517966705722010-02-21T21:58:00.003+05:302010-02-21T22:07:57.956+05:30...............!!!आँखें तो बहाना ढूढती है<br />छलकने का,<br />कभी तुमसे दूर होने की पीड़ा<br />तो कभी<br />पास होने की ख़ुशी।<br />लेकिन बहुत से पल ऐसे भी होते हैं<br />जब तुम दूर होकर भी दूर नहीं होती<br />या फिर<br />पास होकर भी कहीं दूर...<br />ऐसे पलों में क्या करें<br />बेचारी आँखें...!durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-32458148428998131502010-01-13T10:29:00.006+05:302010-01-13T11:59:50.063+05:30कल की रात जौनपुर <span style="font-size:+0;">में </span>तापमान मात्र ४ डिग्री रहा। इस दौरान मैं अमेठी में लगातार फील्ड वर्क के लिए गाँव-गाँव घूमता रहा अपने ड्राईवर के साथ। जब मुझे वैन के भीतर भी ठण्ड लगने लगी तो अहसास हुआ कि अब ठण्ड सचमुच बहुत ज्यादा हो गयी है। ये भी सोचता हूँ कि जब इतनी सुविधाओं के बावजूद मैं ठण्ड से काँप रहा हूँ तो वो गरीब लोग जिनके पास रहने के लिए एक ढंग की झोपड़ी तक नहीं है वो गुजारा कैसे करते होंगे...? आजादी की इतनी वर्ष गांठें पूरी करने के बाद भी ग़रीबों को न तो अपने नसीब से आजादी मिल सकी और न ही अपनी विवशताओं <span style="font-size:+0;">से। </span>सरकार ने न जाने कितनी योजनायें चलाई और बंद की पर इन गरीबों की हालत जस की तस है। योजना लागू करने वाले सरकारी कर्मचारियों के मकानों में नयी-नयी मंजिलें जुडती गयीं पर गरीब की झोंपड़ी आज भी छिद्रान्वेषित छप्पर का छटा लगाये जर्जर दीवारों पर खड़ी है और पूछ रही है कि वो भारत-भाग्य विधाता कहाँ है जिसके गुण गा-गा कर फूले पेट और टेढ़ी टांगों वाले हमारे बच्चे बड़े होते हैं...हर बार लाल किले की प्राचीर से प्रधानमंत्री जो वादे छोटी छोटी वो गाँव के धरातल तक पहुँचने से पहले कहाँ गुम हो जाते हैं...? छोटी-<span style="font-size:0;">छोटी </span>तनख्वाह पाने वाले ये सरकारी कर्मचारी कैसे इतना रईशाना जीवन बिता पाते <span style="font-size:0;">हैं...? </span>कल तक छोटे-मोटे काम करने वाला ग्राम प्रधान अचानक इतना अमीर कैसे हो जाता है...? और तो और, हमारे नेता गण कैसे अचानक इतने अमीर हो जाते हैं कि वो चुनाव में टिकेट पाने के लिए <span style="font-size:0;">१-</span>१ करोड़ रूपये खर्च कर देते हैं...? उत्तर हर कोई जानता है पर कोई स्वीकार नहीं करना चाहता। लोग भ्रष्टाचार का विरोध इसलिए भी नहीं करना चाहते कि वो स्वयं उस से कभी लाभ पाने की आशा सजोए बैठे होते हैं। अगर कोई किसी जांच में किसी <span style="font-size:0;">भ्रष्ट </span>कर्मचारी को पकड़ ले तो बाकी सभी उसे ही बचाने में लग जाते <span style="font-size:0;">हैं...! ऐसे में अगर आप ईमानदारी से जीवन बिताना व गरीबों के लिए काम करना चाहते हैं तो आपके इष्ट-मित्र व रिश्तेदार आपसे किनारा करने लग जाते हैं क्यूंकि उनके अनुसार आपके दिमाग में कोई न ठीक हो सकने वाली दिक्कत आ गयी है...! वातावरण का ठंडापन तो सह भी लिया जाये पर रिश्तों के इस ठंडेपन का कोई क्या करे...???</span>ऐसे में क्या कोई आस बाकी भी है...!!!<br /><br />किन्तु सब कुछ अभी ख़त्म नहीं हुआ है...मैं गौरीगंज ब्लाक के <span style="font-size:0;">अर्गावां </span>गाँव में महिलों के समूह का अध्यन कर रहा था जिस दुआरान मैं उनकी समस्याओं से रूबरू हुआ। मैंने उस गाँव में एक रात भी बिताई और उन्हें करीब से जाना-समझा। उनकी समस्याओं के हल के लिए मैंने अपने स्तर पर प्रयास किये और इश्वर की कृपा से वो प्रयास कारगर भी हुए। कल जब मैं अमेठी में अपना काम पूरा कर वापस जौनपुर लौट आया तो अर्गावां से महिलाओं का फ़ोन <span style="font-size:0;">आया </span>वो बिलकुल भी नहीं चाहती थीं कि मैं उन्हें उन्हें छोड़ कर मुंबई वापस <span style="font-size:0;">जाऊं। </span>मेरे यह कहने पर कि मेरा सारा काम तो मुंबई में ही पड़ा है उन लोगों ने कहा <span style="font-size:0;">कि </span>मैं अपना काम मुंबई से उठा कर उनके गाँव <span style="font-size:0;">ले </span>जाऊं और मेरे लिए वो महिलायें एक घर बना देंगी तथा मेरे भोजन आदि की सारी <span style="font-size:0;">व्यवस्था </span>वो देख लेंगी...! मेरे काम की इस से बेहतर तारीफ़ आज-तक मुझे नहीं मिली थी...इस से यह भी पता चलता है कि अगर ईमानदारी से काम किया जाए तो लोगों का नसीब और दिल दोनों ही बदला जा सकता है...बस आप यश के मोह में न पड़ें...durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-35462949362695446172009-10-17T09:45:00.001+05:302009-10-17T09:48:49.599+05:30शुभ दीप पर्व<strong><span style="color:#ff6600;">तमसोमा ज्योतिर गमय...</span></strong>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-54137202099558322682009-09-27T17:32:00.003+05:302009-09-27T17:42:09.944+05:30कुछ लोगचाहे कितने ही मेले जुटाएं,<br />चाहे लाख महफ़िल सजायें,<br />हर लम्हा तन्हा और अकेले<br /><span>इस दुनिया रह जाते हैं </span><br /><span>कुछ लोग...</span><br /><span>दोस्त बन कर भी कहाँ </span><br /><span>जुड़ पाते हैं </span><br /><span>कुछ लोग...</span><br /><span>जब साथ छोड़ कर चल देती है जिंदगी</span><br /><span>हासिल कुछ भी नहीं </span><br /><span>फ़क्त आवारगी,</span><br /><span>फिर भी कहाँ </span><br /><span>छोड़ पाते हैं जीना</span><br /><span>कुछ लोग...</span>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-36772622827236093572009-09-25T19:37:00.005+05:302009-09-25T19:45:10.704+05:30...?<span style="font-size:130%;">कुछ लम्हे जो गुजर जाते हैं,<br />कुछ लोग जो हमसे<br />बिछड़ जाते हैं,<br />क्यूं याद आते हैं<br />इस तरह कि<br />फिर कुछ याद नहीं रहता...!<br />कभी वो लम्हे, वो लोग<br />फिर मिले तो<br />क्या याद रहेंगे...!!</span>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-65638593620645163062009-09-05T11:30:00.004+05:302009-09-05T12:16:40.366+05:30क्या इंसान बने रहना इतना मुश्किल है...?बहुत समय पहले दूरदर्शन पर एक सामाजिक संदेश आता था: 'जानवर बनना आसान हैं पर क्या इंसान बने रहना इतना मुश्किल है...?' उस समय मैं काफी कम उम्र का था किंतु उस संदेश की एक बात ने मुझे बहुत प्रभावित किया था कि विपरीत परिस्थितियों में भी हमें अपना मनुष्यत्व नहीं खोना चाहिए क्यूंकि यही हमें जानवर से अलग करता है। ३१ अगस्त, २००९ को कुछ ऐसा देखा कि यह संदेश बरबस याद हो आया। मैं मुंबई आ रहा था और हमारी ट्रेन नासिक रोड स्टेशन पर खडी हुई। मैं अपने कोच से उतर कर प्लेट्फ़ार्म पर काफी लेने आया। जब काफी लेकर पलता तो देखता हूँ कि मेरे कोच के एक सुवेशित सज्जन एक गरीब व्यक्ति को पीटने के लिए उद्यत हो रह थे और वह व्यक्ति भी उन्हें जबाब देना चाहता था किंतु उसे एक ६/७ वर्ष का बच्चा पीछे धकेल कर झगडे महिला भी एसी २। से नीचे एक प्रौदा महिला भी एसी-२ के कोच से नीचे उतरी और उस आदमी को जनरल डिब्बे की तरफ़ चलने के लिए कहने लेगी। मैंने अन्य लोगों से पता किया तो मालूम हुआ कि वह व्यक्ति यह नहीं समझ पा रहा था कि उसे जनरल डिब्बे में जाना चाहिए और शायद वो 'पीये हुए था' अतः मेरे कोच के वो अत्यन्त सभ्य दिखने वाले सज्जन उस पर अपनी वीरता का प्रदर्शन कर रहे थे। मुझे बहुत आश्चर्य हुआ कि जिसे मैं कल से ख़ुद नशे में धुत देख रहा हूँ (उन् सज्जन के पास जाने से ही शराब की जोरदार गंध आती थी) वो आज दूसरे को पीटना चाहता है क्यूंकि उसने शराब पी रखी है...? टी टी उसे ढंग से भी समझा सकता था कि उसे इस डिब्बे में बैठने की इजाजत नहीं है। क्या इंसान बने रहना उस स्थिति में इतना मुश्किल था...! मुझे उस आदमी की चिंता नहीं है और न ही उन सज्जन की। मुझे तो चिंता है उस छोटे बच्चे की जो आज अपने बड़े को झगडा करने से रोकने के लिए अपनी पूरी ताकत लगा रहा है। शायद उसके मन में हमारे इस समाज के लिए बहुत अच्छी भावनाएं न पनपें...अगर हम जानवर ही बनना चाहते हैं तो कम से आने वाली पीढी के सामने तो ऐसा न करें। मैं ये बिल्कुल नहीं कहता कि उस व्यक्ति को भी हमें सादर एसी-२ में स्थान दे देना चाहिए था किंतु जो प्रतिक्रिया लोगों द्बारा दिखाई गयी यदि उससे बचा जा सकता तो कहीं अधिक बेहतर होता...!durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-73431156358505931062009-08-11T18:14:00.003+05:302009-08-11T18:58:36.016+05:30मोहे ब्रज बिसरत नहीं...<span></span>गोकुल के दिनों को याद करते हुए कृष्ण ने एक बार उद्धव से कहा:<br />'उद्धव मोहे ब्रज बिसरत नाही<br />हंस सुता की सुंदर कगरी<br />और वृक्षं की छाहीं...'<br />और यह भी सर्वविदित है कि कृष्ण एक बार गोकुल को छोड़ने के बाद दुबारा पलट कर वहां कभी नहीं गए। आख़िर ये क्या बात हुई कि आप हर किसी से कहते फिर रहे हैं कि आपको आपकी पुराणी जगह भुलाए नहीं भूलती पर आप पलट कर वहां नहीं जाते जबकि आपके लिए ये सर्वथा संभव था। मैं सोचा करता था कि इसके पीछे क्या राज रहा होगा...! और ये राज जब मुझ पर खुला तो मैं कृष्ण की दूरदर्शिता और सम्वेंदनशीलता का कायल हुए बिना न रह सका।<br />मुझे मेरे उस संस्थान में जहाँ से मैंने पी एच डी की हैं, एम फिल (विकाश अद्ध्य्यन) के पाठ्यक्रम निर्माण में कुछ सहायता के लिए बुलाया गया। जब मैं संस्थान (जी बी पन्त समाज विज्ञान संस्थान) में पहुँचा तो पुरा दिन तो बहुत व्यस्त रहा। जब शाम हुई तो मुझे याद आया कि इसी जगह पर मेरे साथ कल कितने लोग थे जिनसे कहे-अनकहे जाने कितनी रिश्ते जुड़ गए थे...जाने कितने सपने बिखरे थे इन् राहों में...गुलमोहर के फूल अपने में कितनी कहानियाँ लपेटे हुए थे और ये अमलताश जाने किसका श्रींगार करने की हसरत दिल में बसाए युगों से चुपचाप खड़े थे...! और इन् सबके बीच यादों को गर्म कम्बल की तरह कसकर लपेटे खडा था मैं...लग रहा था मैं क्यूं वापस आया...? मन में दोनों भाव एक साथ विद्यमान थे: 'मोहे ब्रज बिसरत नहीं...' और ब्रज में आने के बाद का सूनापन...!<br />जीवन कैसा अजीब है न...!!!durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-61316303431784888502009-04-07T17:07:00.002+05:302009-04-07T17:15:31.388+05:30मैं...<span style="font-size:130%;"><span>वक्त</span> <span>की</span> <span>आँखों</span> <span>में</span> <span>छलक</span> <span>आयी</span> <span>आंसू</span> <span>की</span> <span>बूँद</span>-<span>सा</span> <span>मैं</span>,<br /><span>देख</span> <span>रहा</span> <span>हूँ</span> <span>समय</span> <span>की</span> <span>चाल</span>,<br /><span>जो</span> <span>भरता</span> <span>हुआ</span> <span>लंबे</span>-<span>लंबे</span> <span>डग</span><br /><span>मुझसे</span> <span>परे</span> <span>जा</span> <span>रहा</span> <span>है</span>...!</span>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-18263847134709660062009-03-27T14:14:00.002+05:302009-03-27T14:21:42.974+05:30नियतिमाथे पर खुदी लकीरें,<br />या फिर किसी अनदेखे भगवान् की बही में दर्ज उधार,<br />जाने क्या है जो ग़लत है<br />और यही ग़लत चुभ रहा है मुझे<br />मेरी आत्मा को भेद कर...<br />अस्तित्व के आर-पार निकला हुआ एक शूल-सा,<br />दर्द से घिरी रूह-सा बेचैन और एकाकी मैं<br />अनचाहा, अनसुना, गुमनाम राहों में भटकता मैं,<br />ऐसे ही गुजर जाऊंगा एक दिन चुपचाप<br />ये नियति है शायद मेरी...<br />पर ये क्यूं है...?durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-11317913581041740702009-03-26T21:03:00.003+05:302009-03-26T21:08:08.303+05:30जिंदगी...जिंदगी!<br />क्यूं उतर गया तेरा खुमार...<br />जैसे<br />शराब का उतरा हो नशा,<br />या<br />आख़िरी कश लेकर फेकीं सिगरेट से निकलता हो धुआँ...<br />किसी काम का नहीं...<br />कब मुड गयी तू जिंदगी<br />इन् गुमनाम राहों पर<br />जिन पर बस गर्द बिछी है<br />और बिछे हैं गम...durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-81163053319211401602009-03-17T18:47:00.004+05:302009-03-17T19:16:35.301+05:30<span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">आजकल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">गुवाहाटी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">में</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">धूल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">-</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">भरे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">अंधड़</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">चल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रहे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हैं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">। </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हमारे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">संस्थान</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">में </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">एक</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">सेमिनार</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">होने</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">वाली</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">थी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">न</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">सकी</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">क्यूंकि</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">वक्ता</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">का</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">वायुयान</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">न</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">आ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">सका</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">था</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">। </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">मेरे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">लिए</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">ये</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">धूल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">और</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">भी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">मुश्किल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">खडी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रही</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">है</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">क्यूंकि</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">मैं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">इसे</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">बिल्कुल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">भी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">नहीं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">बर्दास्त</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पाता</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">। </span><span style="display: block; color: rgb(153, 153, 153);" id="formatbar_Buttons"><span class="on down" style="display: block;" id="formatbar_Bold" title="Bold" onmouseover="ButtonHoverOn(this);" onmouseout="ButtonHoverOff(this);" onmouseup="" onmousedown="CheckFormatting(event);FormatbarButton('richeditorframe', this, 3);ButtonMouseDown(this);"><img src="http://www.blogger.com/img/blank.gif" alt="Bold" class="gl_bold" border="0" /></span></span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">ये</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">अंधड़</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">अगर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">केवल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">बाहर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">ही</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">चल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रहे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">होते</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कोई</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">बात</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">न</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">थी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">अन्दर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">भी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">काफी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कुछ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">घुमड़</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">-</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">सा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रहा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">है</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">। </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">जीवन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">के</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">सभी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रास्ते</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">वक्त</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">की</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">धूल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">में</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">खो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">गए</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">से</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">लग</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रहे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हैं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">मंजिल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">का</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पता</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">है</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">उस</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तक</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पहुँचने</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">वाले</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रास्ते</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">का</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">नहीं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...! </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">जो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">राह</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">नज</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">र</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">आती</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">है</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">, </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">उस</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">बुल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">-</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">डाग</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">सरीखे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पहरेदार</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">बैठे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हैं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">: '</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रुको</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">, </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रुको</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कहाँ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">जा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रहे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...? </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">जानते</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">नहीं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कि</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">ये</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रास्ता</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">आम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">नहीं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">है</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">इस</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">चलने</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">के</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">लिए</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">नीला</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">खून</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> (Blue blood) </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">चाहिए</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">और</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तुम्हारा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">खून</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">लाल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">है</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">फिर</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तुमने</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कैसे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">सोच</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">लिया</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कि</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तुम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">इस</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">राह</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कदम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रख</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">सकते</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...???' </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">उन्हें</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">क्या</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पता</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कि</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">एक</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">दिन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कुछ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">ऐसे</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">गुजरेंगे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">कि</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">फिर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">वो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">राह</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">किसी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">के</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">लिए</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">खुल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">जायेगी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...! </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">पर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">उस</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">दिन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">के</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">आने</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तक</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">क्या</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">करें</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...? </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">बस</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">मैं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हूँ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">और</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">मेरे</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">सपने</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">...</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">चले</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">जा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">रहे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हैं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">उस</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">राह</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">की</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तलाश</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">में</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">जो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हमें</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">हमारी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">मंजिल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">तक</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">ले</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">जायेगी</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 153, 153);">....!</span>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-71439363046403448582009-02-16T16:23:00.003+05:302009-02-16T16:30:17.165+05:30शब्दों का अर्थ कहाँ होता है...?<span style="font-size:100%;"><span>शब्दों</span> <span>का</span> <span>अर्थ</span><br /><span>शब्दों</span> <span>में</span> <span>नहीं</span> <span>होता</span>,<br /><span>वरना</span> <span><br />सभी समझते</span> <span>सबके</span> <span>मन</span> <span>की</span> <span>बात</span>...<br /><span>ये</span> <span>अर्थ</span> <span>इशारों</span> <span>में</span> <span>भी</span> <span>नहीं</span> <span>होता</span>,<br /><span>वरना</span><br /><span>कुछ</span> <span>भी</span> <span>न</span> <span>रहता</span> <span>अनकहा</span><br /><span>दो</span> <span>मन</span> <span>के</span> <span>बीच</span>...<br /><span>शब्दों</span> <span>का</span> <span>अर्थ</span><br /><span>अक्सर</span> <span>खामोशी</span> <span>में</span> <span>भी</span> <span>नहीं</span> <span>होता</span>,<br /><span>वरना</span> <span>क्या</span> <span>मैं</span> <span>अनसुना</span> <span>रहता</span>...<br /><span>शब्दों</span> <span>का</span> <span>अर्थ</span> <span>तो</span><br /><span>धारा</span>-<span>सा</span> <span>बहता</span> <span>है</span><br /><span>मन</span> <span>से</span> <span>मन</span> <span>के</span> <span>बीच</span>,<br /><span>अगर</span> <span>जुड़</span> <span>सकें</span> <span>उनके</span> <span>तार</span>:<br /><span>वही</span> <span>अनदेखे</span> <span>तार</span> <span>जिन्हें</span><br /><span>भावना</span> <span>कहती</span> <span>है</span> <span>दुनिया</span>,<br /><span>जो</span> <span>अर्थ</span> <span>देती</span> <span>है</span> <span>शब्दों</span> <span>को</span><br /><span>वरना</span><br /><span>ख़ुद</span>-<span>से</span> <span>तो</span> <span>ये</span> <span>शब्द</span> <span>गूंगे</span> <span>हैं</span>...!<br /></span>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-9921339479860981302009-02-12T16:39:00.002+05:302009-02-12T16:42:21.301+05:30शब्दों का अर्थ...!शब्दों के अर्थ कितने अलग हो सकते हैं...<br />'दुःख' मेरे लिए: सबका गम,<br />'खुशी' तुम्हारे लिए: तुम्हारी दुनिया,<br />क्या कभी ये अर्थ एक हो सकेंगे...!durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-16108848729097308502009-02-11T14:27:00.005+05:302009-02-11T14:39:24.371+05:30जिंदगी की किताब...!जिंदगी की किताब<br />आज देखने का अवसर मिला तो<br />हैरान रह गया,<br />पीले पड़े, मुड़े-तुडे पन्ने,<br /><span class="">आंसुओं के दाग...</span><br /><span class=""></span>मुरझाई पंखुडि़याँ<br />और दीमक-चटी जगहें<br />जहाँ कभी लिखा रहा होगा:<br /><span class="">'खुशी'...! </span>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-90289055167432084112009-02-09T19:54:00.002+05:302009-02-09T20:01:10.161+05:30ओ माझी रे...!<iframe allowfullscreen='allowfullscreen' webkitallowfullscreen='webkitallowfullscreen' mozallowfullscreen='mozallowfullscreen' width='320' height='266' src='https://www.blogger.com/video.g?token=AD6v5dy9oztJiytkPl9CfTfyjIWYkunph8r1Dx8_25P-2dZo9b7mlVa1uApWrm0HGuSTNVARrAyYHYdBEgp_y0blFQ' class='b-hbp-video b-uploaded' frameborder='0'></iframe>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-21703989890235213782009-02-09T19:28:00.002+05:302009-02-09T19:50:39.988+05:30समय का स्वरुप...! (२)<span>आज </span>हम अपनी चर्चा को आगे बढाते हैं...<br />समय के स्वरुप की हमारी पिछली चर्चा में मैंने समय की जो संभावित अवधारणा सामने रखी थी उसके अनुसार समय ३-विमाओं से बना है, ठीक वैसे ही जैसे कोई रस्सी। लेकिन समय का यह स्वरुप अनेक प्रश्न खड़े कर रहा था भविष्य-दर्शन के बारे में। जो लोग भविष्य-दर्शन जैसी किसी संभावना से इनकार करते हैं, उनके लिए इसका दूसरा स्वरुप: समय के परे यात्रा (टाइम ट्रेवल)।<br />मैं समय के n-विमाओं वाले स्वरुप की बात सोच रहा हूँ...एक सरल उदाहरण: एक नदी में अथाह जल-राशि बह रही है। बाहर से देखने पर लगता है की ये सारा जल एक ही है...किंतु ऐसा है क्या...! नहीं। उस अथाह जल-धारा में अनेक छोटी-छोटी जल-धाराएं समाहित हैं। इससे प्रकार से समय भी है। समय की एक अथाह राशि में यह ब्रह्माण्ड तैर रहा है। या दूसरे शब्दों में कहें तो ऐसे अनेकानेक ब्रह्माण्ड तैर रहे हैं...technically, universes are embedded in the Time...टाइम ट्रेवल एक ब्रह्माण्ड से दूसरे में जाना है।<br />अब प्रश्न ये उठता है कि इन अनेकानेक ब्रह्माण्ड के बीच समय अलग-अलग कैसे बह रहा है। आख़िर क्या चीज है जिसने समय को स्वयं में समाहित कर रखा है, जैसे जल-राशि को नदी के दोनों पात बाँध कर रखते हैं। आख़िर जब सारी चीजें समय में ही समाहित हैं तो फिर इससे कौन बांधता है...? ये ठीक वैसी ही उलझन है जैसे एक ऐसे द्रव्य को रखने के लिए पात्र ढूढना जो सारी वस्तुओं को घोल देता है...! लेकिन समय के संदर्भ में एक उत्तर सूझ रहा है मुझे: समय को समय ही बांधता है। समय और समय की दो धाराओं के बीच अन्तर समय के बहने की गति का होता है। अत: अलग-अलग गतियों से बहकर और बंध कर समय ने अलग-अलग ब्रह्माण्ड ख़ुद में समाहित कर रखे हैं...!<br />समय के स्वरुप की ये अवधारणा उस समस्या का भी आंशिक हल दे दे रही है जिससे हमने समय के बारे में चर्चा शुरू की थी अर्थात भविष्य दर्शन की और उसे बदलने की। जब हम भविष्य देखते हैं तो दरअसल हम समय की एक दूसरी धारा में प्रवेश कर चुके होते हैं जो हमारी पुरानी धारा की तुलना में तेज गति से बह रही है।<br />लेकिन भविष्य को परिवर्तित कर पाना अभी भी मुझे सोचने पर मजबूर कर रहा है...<br />शेष चर्चा फिर कभी...!durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-41878694828162889412009-02-07T13:39:00.003+05:302009-02-07T15:25:44.459+05:30समय का स्वरुप...!<span class="transl_class" title="Click to correct" id="0"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="0">मैं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="1"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="1">गहरी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="2"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="2">सोच</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="3"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="3">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="4"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="4">हूँ</span></span>: <span class="transl_class" title="Click to correct" id="5"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="5">क्या</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="6"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="6">भविष्य</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="7"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="7">का</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="8"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="8">कोई</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="9"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="9">अस्तित्व</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="10"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="10">वर्तमान</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="11"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="11">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="12"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="12">भी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="13"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="13">है</span></span>...? <span class="transl_class" title="Click to correct" id="14"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="14">कभी</span></span>-<span class="transl_class" title="Click to correct" id="15"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="15">कभी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="16"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="16">हमें</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="17"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="17">होने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="18"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="18">वाली</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="19"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="19">घटनाओं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="20"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="20">का</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="21"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="21">पूर्वाभाष</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="22"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="22">हो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="23"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="23">जाता</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="24"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="24">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="25">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="25"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="26">इसका</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="26"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="27">अर्थ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="27"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="28">ये</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="28"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="29">हुआ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="29"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="30">कि</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="30"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="31">जो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="31"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="32">होने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="32"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="33">वाला</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="33"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="34">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="34"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="35">उसका</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="35"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="36">सूत्र</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="36"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="37">पहले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="37"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="38">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="38"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="39">बुना</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="39"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="40">जा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="40"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="41">चुका</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="41"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="42">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="43">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="42"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="44">यह</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="43"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="45">कुछ</span></span>-<span class="transl_class" title="Click to correct" id="44"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="46">कुछ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="48"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="47">उसी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="49"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="48">प्रकार</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="50"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="49">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="51"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="50">जैसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="52"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="51">कोई</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="53"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="52">आँखों</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="54"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="53">पर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="55"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="54">पट्टी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="58"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="55">बाँध</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="59"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="56">कर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="60"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="57">एक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="63"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="58">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="64"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="59">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="65"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="60">हाथ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="66"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="61">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="67"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="62">ले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="68"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="63">महसूस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="69"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="64">करे</span></span>...<span class="transl_class" title="Click to correct" id="70"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="65">जिसका</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="71"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="66">हाथ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="72"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="67">जितना</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="73"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="68">लंबा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="74"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="69">होगा</span></span>, <span class="transl_class" title="Click to correct" id="75"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="70">वह</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="76"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="71">उस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="77"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="72">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="80"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="73">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="81"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="74">उतनी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="82"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="75">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="83"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="76">अधिक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="84"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="77">लम्बाई</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="85"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="78">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="86"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="79">महसूस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="87"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="80">कर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="88"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="81">सकेगा</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="82">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="90"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="83">आँख</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="91"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="84">खोलने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="92"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="85">पर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="93"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="86">भी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="94"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="87">उसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="95"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="88">वह</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="96"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="89">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="97"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="90">दिखेगी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="98"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="91">क्यूँकि</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="100"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="92">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="101"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="93">का</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="102"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="94">अस्तित्व</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="103"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="95">हमारे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="104"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="96">महसूस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="105"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="97">करने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="106"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="98">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="107"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="99">सीमा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="108"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="100">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="110"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="101">कहीं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="111"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="102">अधिक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="112"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="103">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="104">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="113"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="105">ऐसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="114"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="106">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="115"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="107">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="116"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="108">एक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="117"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="109">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="118"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="110">जैसा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="119"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="111">हो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="120"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="112">सकता</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="121"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="113">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="122"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="114">जिसका</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="123"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="115">अस्तित्व</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="124"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="116">हमारे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="125"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="117">महसूस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="126"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="118">करने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="127"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="119">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="128"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="120">सीमा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="129"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="121">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="130"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="122">कहीं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="131"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="123">अधिक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="132"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="124">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="125">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="133"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="126">आँखें</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="134"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="127">बंद</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="135"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="128">कर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="136"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="129">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="137"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="130">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="138"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="131">महसूस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="139"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="132">करने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="140"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="133">वाला</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="141"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="134">कभी</span></span>-<span class="transl_class" title="Click to correct" id="142"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="135">कभी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="143"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="136">अपने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="144"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="137">हाथों</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="145"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="138">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="146"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="139">लम्बाई</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="147"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="140">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="149"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="141">सीमा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="150"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="142">के</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="151"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="143">परे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="152"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="144">भी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="153"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="145">जा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="154"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="146">सकता</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="155"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="147">है</span></span>, <span class="transl_class" title="Click to correct" id="156"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="148">अगर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="157"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="149">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="158"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="150">बीच</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="159"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="151">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="160"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="152">मोड़</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="161"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="153">दी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="162"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="154">जाई</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="163"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="155">तो</span></span>....! <span class="transl_class" title="Click to correct" id="577">इसी</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="578">प्रकार</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="166"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="158">कभी</span></span>-<span class="transl_class" title="Click to correct" id="167"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="159">कभी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="168"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="160">हमारा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="169"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="161">मन</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="170"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="162">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="171"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="163">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="172"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="164">मोड़</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="173"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="165">उसके</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="174"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="166">परे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="175"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="167">निकल</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="176"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="168">जाता</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="177"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="169">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="170">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="178"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="171">ऐसी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="179"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="172">दशा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="180"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="173">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="181"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="174">वह</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="182"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="175">जो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="183"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="176">महसूस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="184"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="177">करता</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="185"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="178">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="186"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="179">वो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="187"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="180">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="188"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="181">का</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="189"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="182">वह</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="190"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="183">अंश</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="191"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="184">होता</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="192"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="185">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="193"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="186">जो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="194"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="187">अभी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="195"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="188">आना</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="198"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="189">शेष</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="199"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="190">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="191">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="200"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="192">यही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="201"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="193">पूर्वाभाष</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="202"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="194">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="195">।</span><br /><span class="transl_class" title="Click to correct" id="203"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="196">अब</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="204"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="197">थोड़ा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="205"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="198">आगे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="206"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="199">सोचते</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="207"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="200">हैं</span></span>...<span class="transl_class" title="Click to correct" id="208"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="201">अगर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="209"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="202">हमने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="210"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="203">आने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="211"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="204">वाले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="212"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="205">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="213"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="206">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="214"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="207">उसके</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="215"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="208">आने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="216"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="209">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="217"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="210">पहले</span></span>-<span class="transl_class" title="Click to correct" id="218"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="211">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="219"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="212">जान</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="220"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="213">लिया</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="221"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="214">तो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="222"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="215">क्या</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="223"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="216">हम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="224"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="217">उसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="225"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="218">बदल</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="226"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="219">भी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="227"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="220">सकते</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="228"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="221">हैं</span></span>...! <span class="transl_class" title="Click to correct" id="229"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="222">जैसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="230"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="223">मैं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="231"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="224">देखा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="232"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="225">कि</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="233"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="226">आने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="234"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="227">वाले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="235"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="228">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="236"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="229">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="237"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="230">मेरे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="238"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="231">दोस्त</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="240"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="232">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="241"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="233">कलम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="242"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="234">उसके</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="243"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="235">हाथ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="244"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="236">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="245"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="237">छूट</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="246"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="238">कर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="247"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="239">एक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="248"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="240">नदी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="249"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="241">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="250"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="242">गिरने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="251"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="243">वाली</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="252"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="244">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="253"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="245">और</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="254"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="246">ये</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="255"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="247">कल</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="256"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="248">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="257"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="249">होने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="258"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="250">वाला</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="259"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="251">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="252">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="260"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="253">मैंने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="261"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="254">अपने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="262"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="255">दोस्त</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="263"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="256">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="264"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="257">ये</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="265"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="258">बताया</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="266"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="259">और</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="267"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="260">उसने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="268"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="261">अगले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="269"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="262">दिन</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="270"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="263">नदी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="271"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="264">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="272"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="265">सैर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="273"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="266">पर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="274"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="267">जाने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="275"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="268">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="276"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="269">पहले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="277"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="270">अपनी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="278"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="271">कलम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="279"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="272">घर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="280"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="273">पर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="281"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="274">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="282"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="275">छोड़</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="283"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="276">दी</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="277">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="284"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="278">जाहिर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="285"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="279">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="286"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="280">अगर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="287"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="281">कलम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="288"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="282">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="289"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="283">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="290"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="284">नहीं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="291"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="285">तो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="292"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="286">गिरेगी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="293"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="287">कैसे</span></span>...? <span class="transl_class" title="Click to correct" id="294"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="288">अगर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="295"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="289">मेरा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="296"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="290">दोस्त</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="297"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="291">अपनी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="298"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="292">कलम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="299"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="293">गिरने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="300"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="294">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="301"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="295">बचा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="302"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="296">पता</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="303"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="297">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="304"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="298">तो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="305"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="299">एक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="306"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="300">नया</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="307"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="301">प्रश्न</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="308"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="302">उठ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="309"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="303">खडा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="310"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="304">होता</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="311"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="305">है</span></span>: <span class="transl_class" title="Click to correct" id="312"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="306">जो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="313"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="307">मैंने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="314"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="308">देखा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="315"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="309">था</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="316"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="310">उसके</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="317"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="311">अनुसार</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="318"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="312">तो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="319"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="313">दोस्त</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="320"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="314">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="321"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="315">कलम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="322"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="316">इस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="323"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="317">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="324"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="318">नदी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="325"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="319">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="327"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="320">होनी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="328"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="321">चाहिए</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="329"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="322">थी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="330"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="323">किंतु</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="332"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="324">ऐसा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="333"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="325">नहीं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="334"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="326">हुआ</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="327">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="337"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="328">अर्थात</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="338"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="329">हमने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="339"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="330">आने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="340"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="331">वाले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="341"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="332">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="342"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="333">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="343"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="334">बदल</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="344"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="335">दिया</span></span>...! <span class="transl_class" title="Click to correct" id="345"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="336">एक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="346"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="337">बार</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="347"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="338">फिर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="348"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="339">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="349"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="340">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="350"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="341">वाले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="351"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="342">उदाहरण</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="352"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="343">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="353"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="344">बात</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="354"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="345">करें</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="355"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="346">तो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="356"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="347">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="357"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="348">का</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="358"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="349">जो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="359"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="350">भाग</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="360"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="351">हमने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="361"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="352">महसूस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="362"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="353">किया</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="363"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="354">था</span></span>, <span class="transl_class" title="Click to correct" id="364"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="355">वो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="365"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="356">दरअसल</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="366"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="357">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="367"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="358">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="368"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="359">नहीं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="360">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="369"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="361">तो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="370"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="362">फिर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="371"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="363">हमने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="372"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="364">उसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="373"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="365">महसूस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="374"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="366">कैसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="375"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="367">किया</span></span>...? <span class="transl_class" title="Click to correct" id="376"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="368">क्या</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="377"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="369">एक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="378"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="370">बिन्दु</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="379"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="371">के</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="380"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="372">बाद</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="381"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="373">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="382"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="374">के</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="383"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="375">दो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="384"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="376">अलग</span></span>-<span class="transl_class" title="Click to correct" id="385"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="377">अलग</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="386"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="378">भाग</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="387"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="379">हो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="388"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="380">जाते</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="389"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="381">हैं</span></span>...<span class="transl_class" title="Click to correct" id="390"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="382">जिसमें</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="391"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="383">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="392"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="384">एक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="393"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="385">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="394"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="386">मैंने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="395"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="387">महसूस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="396"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="388">किया</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="397"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="389">और</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="398"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="390">दूसरा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="399"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="391">फिर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="400"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="392">भी</span></span><span class="transl_class" title="Click to correct" id="401"> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="404"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="393">अनदेखा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="403"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="394">रहा</span></span>...</span><span class="transl_class" title="Click to correct" id="405"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="395">अगर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="406"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="396">मैंने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="407"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="397">भविष्य</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="408"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="398">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="409"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="399">देखने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="410"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="400">के</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="411"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="401">बाद</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="412"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="402">उसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="413"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="403">बदल</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="414"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="404">दिया</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="415"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="405">तो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="416"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="406">वो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="420"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="407">भविष्य</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="418"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="408">कैसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="419"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="409">रहा</span></span>...? <span class="transl_class" title="Click to correct" id="436"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="410">दूसरी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="422"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="411">संभावना</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="423"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="412">ये</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="424"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="413">हो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="425"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="414">सकती</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="426"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="415">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="427"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="416">कि</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="428"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="417">किसी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="515"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="418">प्रकार</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="430"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="419">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="431"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="420">मेरा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="432"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="421">देखा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="433"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="422">हुआ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="434"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="423">सच</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="435"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="424">हो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="437"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="425">जाए</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="426">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="438"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="427">अर्थात</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="439"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="428">मेरे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="440"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="429">दोस्त</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="441"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="430">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="442"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="431">कलम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="443"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="432">नदी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="444"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="433">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="445"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="434">गिर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="446"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="435">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="447"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="436">जाए</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="437">।</span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="448"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="438">इस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="449"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="439">संभावना</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="450"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="440">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="451"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="441">रस्सी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="452"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="442">तो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="453"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="443">ठीक</span></span>-<span class="transl_class" title="Click to correct" id="454"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="444">ठाक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="455"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="445">रहती</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="456"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="446">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="457"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="447">पर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="458"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="448">एक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="459"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="449">अलग</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="460"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="450">प्रश्न</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="461"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="451">खडा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="462"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="452">होता</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="463"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="453">है</span></span>: <span class="transl_class" title="Click to correct" id="464"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="454">इस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="465"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="455">पूरे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="466"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="456">ब्रह्माण्ड</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="467"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="457">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="468"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="458">जो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="469"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="459">कुछ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="470"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="460">भी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="471"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="461">हो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="472"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="462">रहा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="473"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="463">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="474"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="464">और</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="475"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="465">होने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="476"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="466">वाला</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="477"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="467">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="478"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="468">उसका</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="479"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="469">खाका</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="480"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="470">किसी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="481"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="471">ने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="482"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="472">पहले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="483"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="473">से</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="484"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="474">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="485"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="475">खींच</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="486"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="476">रखा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="487"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="477">है</span></span>...! <span class="transl_class" title="Click to correct" id="488"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="478">कोई</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="514"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="479">शक्ति</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="490"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="480">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="491"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="481">जो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="492"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="482">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="493"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="483">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="494"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="484">निर्धारित</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="495"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="485">कर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="496"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="486">रही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="497"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="487">है</span></span>, <span class="transl_class" title="Click to correct" id="498"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="488">अब</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="499"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="489">ये</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="500"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="490">हमारे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="503"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="491">ऊपर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="502"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="492">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="504"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="493">कि</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="505"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="494">हम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="506"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="495">उस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="507"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="496">शक्ति</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="508"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="497">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="509"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="498">क्या</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="511"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="499">नाम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="512"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="500">देते</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="513"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="501">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="502">।</span><br /><span class="transl_class" title="Click to correct" id="516"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="503">पहले</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="517"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="504">वाली</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="518"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="505">संभावना</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="519"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="506">जहाँ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="520"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="507">भविष्य</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="521"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="508">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="522"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="509">देखने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="523"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="510">के</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="524"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="511">बाद</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="526"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="512">उसव</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="527"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="513">बदलने</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="528"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="514">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="529"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="515">गुंजाईश</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="530"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="516">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="531"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="517">यह</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="532"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="518">इंगित</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="533"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="519">करती</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="534"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="520">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="535"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="521">कि</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="536"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="522">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="537"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="523">की</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="538"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="524">कुछ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="539"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="525">समानांतर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="540"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="526">धाराएं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="541"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="527">हैं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="542"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="528">और</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="543"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="529">अगर</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="544"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="530">हममें</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="545"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="531">सामर्थ्य</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="546"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="532">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="547"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="533">तो</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="548"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="534">हम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="549"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="535">अपनी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="550"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="536">मनचाही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="551"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="537">धारा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="552"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="538">के</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="553"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="539">समय</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="554"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="540">को</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="555"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="541">चुन</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="557"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="542">सकते</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="558"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="543">हैं</span></span>...! <span class="transl_class" title="Click to correct" id="562"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="544">इसका</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="563"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="545">अर्थ</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="564"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="546">ये</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="565"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="547">भी</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="566"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="548">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="567"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="549">कि</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="568"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="550">जिस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="569"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="551">ब्रह्माण्ड</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="570"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="552">में</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="571"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="553">हम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="572"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="554">हैं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="575"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="555">यह</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="576"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="556">ही</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="574"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="557">एक</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="578"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="558">अकेला</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="579"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="559">ब्रह्माण्ड</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="580"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="560">नहीं</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="581"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="561">है</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="582"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="562">बल्कि</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="583"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="563">ऐसे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="584"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="564">अनगिनत</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="585"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="565">ब्रह्माण्ड</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="586"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="566">मौजूद</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="587"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="567">हैं</span></span>...!<br /><span class="transl_class" title="Click to correct" id="603"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="568">हम</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="604"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="569">आगे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="605"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="570">पुन</span></span>: <span class="transl_class" title="Click to correct" id="606"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="571">चर्चा</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="607"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="572">करेंगे</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="608"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="573">इस</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="609"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="574">प्रसंग</span></span> <span class="transl_class" title="Click to correct" id="610"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="575">पर</span></span>...!durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-8015096891945599672009-02-02T17:15:00.004+05:302009-02-04T15:25:21.946+05:30शापित शिला...!<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiU_aZVaRu7zDMwwNH5WRznvPYIQQh-TSf24_Dp2WOxlPnUSsgZgaHEPTxl_3B7QWsfJDQLPU5IWdLeQt2L4FLR1fA1R7sGmuO0iRttQUHnN75W2a2rBxeFb9hNeEKIo7rAPZotoextoCAu/s1600-h/Abandoned.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 130px; height: 97px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiU_aZVaRu7zDMwwNH5WRznvPYIQQh-TSf24_Dp2WOxlPnUSsgZgaHEPTxl_3B7QWsfJDQLPU5IWdLeQt2L4FLR1fA1R7sGmuO0iRttQUHnN75W2a2rBxeFb9hNeEKIo7rAPZotoextoCAu/s200/Abandoned.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5298167097681703650" border="0" /></a><br />शापित शिला-सा मैं,<br />युग-युग से बैठा<br />तुम्हारी प्रतीक्षा में मेरे राम...<br />पर,<br />तुम्हें नहीं आना था<br />और तुम नहीं आए...!durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-6006262695872677372008-12-27T19:11:00.004+05:302008-12-29T19:38:23.986+05:30Watching Ghajini...!<span style="font-size:130%;">अभी-अभी गजनी देख कर आ रहा हूँ। फ़िल्म की बात तो बाद में पर पहले कुछ पूर्व-पीठिका हो जाए। सोचा था कि सिनेमैक्स में देखूंगा। वहां २० मिनट तक लाइन में लगने के बाद पता चला कि सर्वर काम नहीं कर रहा है सो आज के कोई भी टिकट नहीं मिलेंगे...मुझे आश्चर्य इस बात से हुआ कि उसने ये बात बताने में इतनी देर क्यूं लगाई जबकि उसके पास मिक्रो फोन था जिस पर वह ये सबको एक साथ बता सकता था...पर शायद वह प्रत्येक दर्शक को व्यक्तिगत रूप से बताना चाहता था...a part of customer-oriented policy...! वहां से भाग कर फन में पहुँचा तो वहां हाउसफुल...! किंतु जो इतनी जल्दी मैदान छोड़ दे तो वो मैं कहाँ...अन्तिम प्रयास के रूप में अनुराधा पहुँचा तो वहां इतनी लम्बी लाइन लगी थी जितनी कभी समाजवादी देशों में गरीब लोग राशन के लिए लगाते थे...! जिंदगी का दूसरा झटका: मैंने देखा कि औरतें टिकेट ब्लैक कर रही हैं...! गुवाहाटी में आए मुझे अभी कुछ ही दिन हुए हैं पर यहाँ पर 'नारी-सशक्तिकरण' देख कर मेरी आँखे खुल गयी...सो मैं भी ब्लैक में टिकेट खरीद कर (आमिर भाई सुन रहे हैं न...!) और १०० मीटर लम्बी लाइन में लग कर हाल के अन्दर पहुँचा।<br />अब उत्सुकता हो रही होगी न ये जानने के लिए कि अन्दर क्या नजारा था...! बस ऐसा लग रहा था कि पूरा गुवाहाटी सिनेमा हाल में समा गया है...फ़िल्म शुरू हुई...अपने शानदार इंट्री की...और जब पहली बार आईने के सामने आपने अपनी टी-शर्ट उतारी तो जैसे किसी ने दर्शकों को adrenaline का इंजेक्शन लगा दिया हो...पूरा हाल तारीफ़ के शोर से गूँज उठा...मैं भी मंत्रमुग्ध-सा देखता रह गया उस आमिर खान को जिसका फैन मैं sarfarosh dekh kar hua tha (Now I'll use English as my pc has stopped transliterating to Hindi)....<br />You know, people often commented that you were so thin and it seemed unbelievable to them to assume you as ACP in Sarfarosh. This issue was a bone of contention between them and me. But now, you looked unbelievable...My God...what a body...actually, speaking honestly, I was wondering how much you would have suffered to get this look...Really, I'm short of words for praise.<br />Now, come to the acting...It was again very natural...I loved watching you speaking through your eyes and face rather than tounge. Some scenes were really superb, like when you're watching Kalpana's face when she was offering you money that she had arranged after selling her car. Aamir! I could read waht was in your mind (as the character) at that time...ohh my God, she is giving me money which is so much for her...really touchy scene and a superb acting by both of you...You were again superb when you forgot why you've been there during the last fight...I wondered if you are really baffled where have you come...superb expression Aamir!<br />And in the last scene when Jiya gifted you the 'very especial thing', the first footprints of both of you, you really acted unbeleivably...I could feel what you were trying to purport...Also the cinematography of that particular scene was superb...the director also deserves cuddos for selecting that background and colour. Aamir, you gave execellant expression as a person who is suffering from such a peculiar problem as Short term memory loss and is also buring in fire of revenge...really, you deserve an Oscar for it...You deserved it for Taare Jameen Par also but there that little boy was not a bit behind you...but in Ghajini, you stole the show from all...Asin is exceptionally talented but your role was so challenging.Yesterday, I was watching your talk at AajTak but till then, unfortunately, I hadn't saw the movie so I didn't call.You know Aamir, why I'm a fan of you...Both of us are perfectionist...!</span>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4385509819173579449.post-14015664503926718792008-12-14T16:28:00.003+05:302008-12-15T17:59:31.499+05:30नदी और द्वीप...<p>नदी में उभरे द्वीप-सा मैं,</p><p>निश्छल देख रहा चारों ओर उमड़ती जीवन की नदिया को,</p><p><span class="">मुझे छूकर गुजर रहा जीवन का जल</span></p><p><span class="">पर कितना असम्पृक्त-सा मैं </span></p><p><span class="">हर पल,</span></p><p><span class="">शायद मैं समझने लगा हूँ कि </span></p><p><span class="">जल के बीच शुष्क रहना मेरी नियति है...</span></p><p><span class="">या फिर इसी जल से धीरे-धीरे </span></p><p><span class="">कट-कट कर अपना अस्तित्व खोना</span></p><p><span class="">मेरी मजबूरी है...</span></p><p><span class="">जीवन से घिरा,</span></p><p><span class="">पर जीवन से दूर</span></p><p><span class="">ये कौन-सा जीवन है...!</span></p>durgeshhttp://www.blogger.com/profile/15565263626548763357noreply@blogger.com1